1. – 49 ngày mẹ, nhưng trong nhà toàn tiếng cãi vã
Tôi là con trai thứ hai trong gia đình ba anh em. Mẹ mất đột ngột vì tai biến, 49 ngày diễn ra trong không khí nặng nề, tưởng ai cũng thương nhớ mẹ. Nhưng không…
Chỉ vì 5 chiếc phong bì phúng viếng mà buổi lễ, lẽ ra là để cầu siêu cho mẹ, lại biến thành cuộc khẩu chiến ầm ĩ.
Người khơi mào là chị dâu cả.
– “Tại sao nhà thông gia gửi phong bì mà để lẫn với phong bì họ hàng? Chỗ đó phải đưa riêng cho vợ chồng tôi chứ!”
Anh cả đập bàn:
– “Tiền phúng của thông gia là tiền của cả gia đình, mắc gì của riêng nhà em?”
Chị dâu cả không chịu:
– “Thông gia viếng là vì con dâu cả, không phải vì mấy người!”
Chị dâu út cũng không vừa:
– “Ủa? Bố mẹ chồng của ai mất thì thông gia đi viếng thôi! Sao giành?”
Tranh cãi mỗi lúc một lớn. Mọi người quên mất bát nhang của mẹ vẫn nghi ngút khói phía sau.
Tôi nhìn mà nghẹn.
Mẹ lúc sống ghét nhất cảnh anh em cãi nhau vì tiền. Thế mà hôm nay, ngay trước di ảnh mẹ, cả nhà sừng sộ như kẻ thù.
Tôi chán, định gom phong bì lại để tính sau.
Nhưng chị dâu cả nói to:
– “Bây giờ mở từng cái ra trước mặt mọi người. Xem ai đúng!”
Anh cả và chị dâu út đồng thanh:
– “Mở!”
Cả nhà quay sang nhìn tôi – người đang cầm 5 phong bì.
Tôi thở dài, nhưng cũng gật đầu. Đã vậy thì mở.
Tôi không ngờ, bên trong những chiếc phong bì… lại khiến ba anh em tôi đứng hình, còn hai chị dâu thì cúi gằm mặt, đỏ bừng vì xấu hổ.
2. – Những chiếc phong bì kỳ lạ
Tôi đặt năm phong bì lên bàn.
Chúng giống nhau, đều màu vàng nhạt, không ghi tên người gửi. Chỉ có dòng chữ mực đỏ:
“Kính viếng cụ bà.”
Chị dâu cả nói:
– “Đấy! Không ghi tên thì chắc chắn là của nhà thông gia!”
Chị dâu út gắt:
– “Sao biết? Có thể họ hàng gửi mà quên ghi tên!”
Tôi bảo:
– “Thôi, bây giờ mở từng cái một.”
Tôi mở chiếc đầu tiên.
Bên trong không phải tiền.
Mà là một tờ giấy nhỏ, nét chữ run run:
“Cảm ơn bà đã từng cho tôi bát cháo khi tôi đói.”
– Người đi xe đạp cũ ở đầu ngõ
Cả nhà sững lại.
Tôi hiểu. Đó là ông cụ chạy xe đạp già trước nhà. Mẹ vẫn âm thầm giúp ông mỗi khi ông đi ngang.
Chị dâu cả giật giật khóe môi:
– “Ơ… không phải thông gia… Thôi mở cái khác.”
Tôi mở phong bì thứ hai.
Bên trong cũng không có tiền.
Chỉ có:
“Cảm ơn bà đã giúp con gái tôi hôm nó bị ngất trước cửa.”
– Bà chủ quán cháo lòng
Chị dâu út nhìn chị dâu cả, giọng mỉa nhẹ:
– “Lại không phải thông gia.”
Cả nhà im bặt.
Mẹ hóa ra đã giúp nhiều người mà anh em chúng tôi không hay.
Tôi mở phong bì thứ ba.
Lại là chữ viết tay:
“Con xin lỗi không đến đưa bà đi được. Bà từng cho con vay 200 nghìn tiền học, con chưa kịp trả…”
– Thằng bé đánh giày năm nào
Tôi thấy mắt cay cay. Thằng bé đó ngày xưa vẫn ngồi đánh giày trước cổng chợ, mẹ hay mua bánh cho nó.
Chị dâu cả bắt đầu lúng túng:
– “Có… có khi cái nào đó trong năm cái là của thông gia…”
Tôi mở phong bì thứ tư.
Một mẩu giấy:
“Cảm ơn bà đã cho tôi trú nhờ hôm trời mưa to.”
– Người đàn bà bán vé số
Không ai nói thêm câu nào nữa.
Chỉ còn một phong bì cuối cùng.
Chị dâu cả vẫn cố:
– “…Cái cuối chắc chắn là của thông gia. Thông gia chỉ gửi một phong bì thôi.”
Tôi mở ra.
Một tấm giấy trắng nhỏ rơi xuống.
Tôi cúi nhặt.
Nhìn vào từng dòng chữ mực xanh, tim tôi thắt lại:
“Cảm ơn bà đã giấu tôi trong bếp và che tôi khỏi trận đòn của chồng.”
– Người phụ nữ nhà bên
Tôi nhớ. Hồi còn sống, mẹ hay bảo “nhà đó khó khăn lắm, có chuyện gì thì kệ họ”. Mẹ chưa bao giờ kể đã giúp họ.
Cả năm phong bì —
Không cái nào có tiền.
Không cái nào là của thông gia.
Chỉ là những lời cảm ơn của những người mẹ đã âm thầm giúp đỡ.
Tôi ngước lên.
Anh cả cứng họng.
Chị dâu cả đỏ mặt, không dám nhìn di ảnh mẹ.
Anh út rưng rưng.
Chị dâu út đưa tay gạt nước mắt.
Không khí trong phòng tang đột nhiên lặng như tờ.
3. – Mảnh thư mẹ để lại
Tôi định gom lại phong bì thì phát hiện trong hộp hương còn một phong thư nhỏ, ghi:
“Gửi các con nếu mẹ đi trước.”
Tôi run run mở ra.
Nét chữ quen thuộc:
**“Các con à, mẹ không có gì để lại, chỉ mong các con thương nhau.
Trong đời mẹ, vui nhất không phải khi được người ta cho cái gì, mà là khi mẹ giúp được ai đó trong lúc họ khó khăn.
Các con đừng bao giờ cãi nhau vì tiền, đặc biệt là tiền phúng.
Thương nhau thì giữ cho nhau.
Còn nếu vì vài đồng mà cãi cọ… thì mẹ buồn lắm.”**
Chữ cuối cùng hơi nhòe, chắc là mẹ khóc khi viết.
Tôi đọc mà nghẹn cổ họng.
Chị dâu cả bật khóc.
– “Con… con xin lỗi mẹ. Con sai rồi…”
Anh cả nén tiếng nấc. Anh nắm tay chị dâu:
– “Đừng vì chút tiền mà làm mẹ buồn. Từ nay đừng cãi nhau mấy chuyện đó nữa.”
Anh út lau mặt:
– “Em cũng sai. Em xin lỗi anh chị.”
Tôi đặt 5 phong bì trước di ảnh mẹ.
– “Mẹ ơi, mẹ không để lại tiền…
Nhưng mẹ để lại điều quý nhất –
Đó là lòng tử tế để cả đời chúng con phải học theo.”
Cả nhà quỳ xuống lạy mẹ.
Không ai còn nghĩ đến chuyện tranh phong bì nữa.
4. – Ý nghĩa thật sự của 5 phong bì
Sau lễ 49 ngày, tôi đem 5 phong bì về, ép vào album gia đình.
Không phải vì giá trị vật chất —
Mà vì nó giúp chúng tôi hiểu một điều:
Một người sống tử tế sẽ để lại tiếng thơm hơn bất kỳ tiền bạc nào.
Còn anh em trong nhà, nếu không biết tình, thì dù có tiền — cũng chẳng giữ nổi nhau.
Nhờ 5 phong bì ấy, anh em tôi hòa lại với nhau.
Cũng nhờ chúng, tôi hiểu mẹ hơn —
và hiểu rằng đôi khi… thứ người chết để lại không phải là của cải, mà là bài học cho người sống.
