Ngày bà Gái nhận được điện thoại của con trai, bà đang cấy dở thửa ruộng cuối cùng của mùa vụ. Mồ hôi còn đọng trên trán, tay vẫn lấm bùn, bà nghe tiếng Hùng – đứa con trai duy nhất – hồ hởi vang lên:
– Mẹ ơi, tụi con tìm được chung cư rồi. Nhưng thiếu tiền, mẹ tính sao cái miếng đất của ông bà để lại… bán được thì tốt quá!
Bà đứng lặng giữa ruộng, nhìn về phía con đường đất ngoằn ngoèo dẫn ra quốc lộ. Mảnh đất ấy – tài sản duy nhất bà giữ được sau cả đời lam lũ – cũng là chỗ bà dự định dựng căn nhà nhỏ khi già yếu không ra đồng được nữa.
– Con tính… bán thật à? – bà dè dặt.
– Thì mẹ sống với tụi con mà! Nhà ấy gần trường, gần bệnh viện. Mẹ lên thành phố ở, ở quê làm gì một mình? – Hùng nói như quyết định giúp bà một việc lớn.
Rồi con dâu bà, Thuỷ, giật lấy điện thoại:
– Mẹ bán đi cho tụi con kịp đặt cọc kẻo lỡ. Mẹ lên trông cháu giúp con, con đi làm yên tâm hơn. Chứ gửi nhà trẻ tốn lắm!
Năm ấy, bà Gái sáu mươi ba tuổi.
Mất chồng đã mười năm, con trai là niềm an ủi lớn nhất. Bà suy nghĩ cả tháng, ngập ngừng ký vào giấy bán mảnh đất có giá 1,5 tỷ – số tiền bà chưa từng nghĩ mình có được.
Hôm bà mang tiền lên thành phố, Thuỷ ôm lấy bà cười tươi:
– Mẹ yên tâm, con với anh Hùng sẽ lo cho mẹ chu đáo!
Hùng vỗ vai bà, nói câu khiến bà rưng rưng:
– Có mẹ mới có được căn nhà này.
Bà nhớ mãi ánh mắt biết ơn của con trai ngày hôm ấy.
Bà dọn về sống với vợ chồng Hùng từ khi Thuỷ sinh bé Na. Căn hộ hai phòng ngủ, rộng rãi, sáng sủa. Ban đầu mọi thứ ấm áp và đầy tiếng trẻ con.
Ngày nào bà cũng dậy từ 5 giờ: nấu sáng, giặt đồ, dọn dẹp, rồi trông Na đến tối. Thủy đi làm về muộn, thường gắt gỏng:
– Mẹ cho nó ăn kiểu gì mà vương vãi cả ra?
– Sao mẹ không giặt riêng đồ của nó?
– Mẹ phơi áo trái rồi kìa, lần nào cũng vậy!
Bà cười hiền, đáp gọn:
– Ừ, để mẹ rút kinh nghiệm.
Có những lúc Na sốt, bà thức trắng đêm ôm cháu, xoa từng muỗng nước ấm. Hùng nhiều lần bảo:
– Mẹ khổ quá, tụi con để ý sớm chưa chắc tốt bằng mẹ.
Nhưng Hùng đi làm công trình, thường xuyên tăng ca, ít khi ở nhà. Còn Thuỷ thì bận việc, lúc nào cũng mệt mỏi, dễ cáu.
Bốn năm trôi qua, Na lớn tướng, vào mẫu giáo. Công việc của Thuỷ ổn định, lương cao hơn trước nhiều. Không khí trong nhà bắt đầu thay đổi, nhẹ như gió thoảng, nhưng bà Gái cảm nhận rõ rệt.
Một hôm, Thuỷ nói với chồng ngay trước mặt bà:
– Sắp tới chắc mẹ về quê thôi anh ha? Nhà mình chuẩn bị có thêm em bé, chật chội quá.
Bà như bị ai tát.
– Còn… còn Na thì ai trông? – bà hỏi khẽ.
– Con nhờ giúp việc theo giờ. Lớn rồi, cần giáo dục chứ không chỉ giữ hộ như ngày xưa. – Thuỷ nói, giọng tỉnh bơ.
Hùng im lặng. Anh né ánh mắt của mẹ.
Buổi tối, bà hỏi con trai:
– Con… muốn mẹ về thật à?
Hùng vò đầu:
– Mẹ ơi… Thuỷ nó không tiện nói nhưng ở chung lâu dễ phát sinh chuyện. Với lại… con cũng muốn nhà có không gian riêng.
– Thế cái nhà này… có phần của mẹ không? – Giọng bà run run.
Hùng thở dài:
– Mẹ nói gì vậy. Mẹ cho tụi con mua nhà, nhưng giấy tờ đứng tên vợ chồng con chứ. Mẹ ở nhờ thôi mà.
Câu nói chạm đáy trái tim bà.
Bà nhớ rõ lúc đưa tiền, Hùng còn ôm bà nói “mẹ cũng có phần”. Nhưng hóa ra “phần” của bà là những năm tháng làm giúp việc không công.
Cả đêm hôm ấy bà không ngủ được. Bà gom từng bộ quần áo cũ, gấp gọn gàng. Mỗi món đồ đều kèm theo một kỷ niệm: chiếc áo len bà đan cho Na, cái khăn quàng mà Hùng mua cho bà mấy năm trước.
Sáng hôm sau, Thuỷ đứng ở cửa bếp, nói nhẹ như không:
– Mẹ thu xếp đi sớm cho tiện. Thứ bảy tụi con còn dọn phòng chuẩn bị sinh thêm bé.
Cánh cửa phòng ngủ sau lưng bà khẽ đóng lại.
Kiểu như tiếng đóng chốt của một cánh cửa khác – cánh cửa trong lòng.
Ngày bà về quê, trời mưa lất phất. Chuyến xe khách xóc nảy, tiếng động cơ rền đều đều như ru bà vào giấc ngủ buồn.
Về lại mảnh đất cũ, nơi từng là nhà của bà… chỉ còn bãi trống. Chủ mới đã phá đi để xây căn nhà kiên cố. Bà đứng nhìn mà mắt cay xè. Bà không còn nhà để về nữa. Đành phải qua tá túc ở nhà người em gái.
Người em ái ngại:
– Chị về thì cứ ở đây. Nhưng sao không ở với thằng Hùng?
Bà chỉ cười, nụ cười như khô héo.
– Chắc duyên mẹ con tới đó thôi.
Những tháng sau, cuộc sống của bà chật vật nhưng bình yên. Bà xin làm phụ nhặt rau cho quán cơm gần chợ, ngày được trăm nghìn. Buổi tối, bà hay ngồi trước hiên, nghe radio, đôi khi bật khóc khi nhớ tiếng Na bi bô.
Hùng ít gọi. Thuỷ gần như không liên lạc. Chỉ có bé Na thỉnh thoảng được bố cho gọi video:
– Bà ơi, bao giờ bà lên chơi nữa?
Mỗi lần như vậy, tim bà đau nhói.
Một buổi chiều tháng Mười, trời quê nổi gió lạnh. Bà đang rửa rau thì nhận cuộc điện thoại. Giọng người phụ nữ gấp gáp:
– Chị Gái phải không? Tôi là hàng xóm ở chung cư nhà cháu Hùng. Nó bị tai nạn xe… đang cấp cứu!
Bà đánh rơi rổ rau.
Trong khoảnh khắc, tất cả những tủi hờn của bốn năm trời tan biến chỉ bởi hai chữ “tai nạn”.
Bà bắt chuyến xe sớm nhất lên thành phố. Khi đến bệnh viện, Thuỷ đang ngồi trên ghế, khuôn mặt tiều tụy. Thấy bà, cô đứng bật dậy:
– Mẹ… mẹ lên rồi ạ…
Bà không nói gì, chỉ chạy vào phòng cấp cứu. Hùng nằm đó, mặt trắng bệch, chân băng bó. Bác sĩ bảo không nguy hiểm đến tính mạng nhưng cần người chăm sóc dài ngày.
Thuỷ đứng thở dài:
– Con còn bé Na, rồi còn đi làm… Con không cáng đáng nổi hết…
Ý cô chưa nói hết, bà đã tự hiểu.
Một cảm giác rất cũ ùa về – cảm giác đôi vai nhỏ lại phải gánh thêm một lần nữa.
Những ngày chăm con trai ở bệnh viện, bà kiệm lời, chỉ tỉ mỉ từng chút một: lau người, đút cháo, xoa dầu giảm đau. Hùng nhìn mẹ, mắt đỏ hoe:
– Mẹ… mẹ giận con lắm phải không?
Bà chỉ lắc đầu:
– Con là con của mẹ. Con có làm sai mấy, mẹ cũng thương.
Hùng bật khóc như đứa trẻ.
Khi xuất viện, Thuỷ chủ động nói:
– Mẹ về nhà tụi con ở lại nhé. Dạo này con thấy… con sai nhiều quá…
Bà nhìn căn chung cư – nơi bà từng bị đuổi đi. Bà chậm rãi đáp:
– Mẹ không giận gì nữa. Nhưng mẹ ở đây… lại thành gánh nặng cho tụi con. Mẹ quen sống dưới quê rồi.
Thuỷ cúi mặt, im lặng.
Na ôm lấy chân bà:
– Bà ở lại với con đi!
Bà bế Na lên, hôn lên mái tóc thơm mùi trẻ con:
– Khi nào rảnh thì bố mẹ đưa con về quê chơi với bà nhé.
Cô bé gật đầu, mắt ngấn nước.
Mấy tháng sau, Hùng chủ động gửi tiền về phụ mẹ thuê căn nhà nhỏ gần chợ quê. Anh gọi điện thường xuyên, Thuỷ cũng thay đổi, lễ phép và mềm mỏng hơn.
Sinh nhật bà, cả nhà đưa Na về quê, tự tay nấu cho bà một bữa cơm đầm ấm. Thuỷ nói:
– Con xin lỗi mẹ. Con đã quên mất mẹ là người hy sinh nhiều nhất.
Bà chỉ cười hiền:
– Tha thứ dễ mà. Chỉ mong tụi con thương nhau, sống tử tế là mẹ vui.
Dù vậy, mỗi tối trước khi ngủ, bà vẫn nhìn ra cửa sổ.
Gió thổi nhè nhẹ qua tấm rèm cũ. Bà nghĩ về cuộc đời mình – gần bảy chục năm, chỉ có một tài sản duy nhất đã trao đi vì tương lai của con.
Có người hỏi, bà có hối hận không?
Bà chỉ lắc đầu.
Không hối hận.
Nhưng bà… đã biết cách giữ lại một phần của mình.
Phần ấy là căn nhà nhỏ bà tự thuê.
Là cuộc sống độc lập không phụ thuộc vào lòng thương của bất kỳ ai.
Và là bài học lớn dành cho chính con trai bà – rằng tình thương không thể mãi là sự cam chịu.
Hùng hiểu điều đó khi nhìn mẹ già một mình sắp xếp từng thứ trong căn nhà mới, ánh mắt bình yên nhưng mạnh mẽ.
Còn bà hiểu rằng:
Có đôi khi, để yêu một ai đó đúng nghĩa, phải học cách đứng ra khỏi cuộc đời họ… để họ biết giá trị của mình.
