1. Đám tang nghẹn ngào và sự xuất hiện của một người không tưởng
Mẹ tôi mất vào cuối năm, sau ba tháng chống chọi với bệnh tim.
Đám tang đông nghịt, họ hàng, hàng xóm, bạn bè… ai cũng thương bà vì cả đời sống hiền lành, tần tảo.
Chỉ có một người xuất hiện khiến không ít người nhíu mày: chồng tôi – Hùng.
Anh ta đứng cuối sân, tay đút túi quần, mặt lạnh lẽo. Suốt năm năm kết hôn, anh chưa bao giờ hỏi thăm mẹ tôi lấy một câu. Khi bà nằm viện, anh cũng chỉ nói:
— “Thời buổi này ai chẳng bệnh. Thuê giúp việc chăm là được.”
Tôi đã quá quen với sự vô tâm ấy, nhưng hôm nay nhìn thấy anh đứng đó, tôi chỉ thấy… lạc lõng.
Tối hôm ấy, khi khách đã về bớt, Hùng gọi tôi vào buồng:
— “Em cho anh xem giấy tờ nhà và sổ tiết kiệm của mẹ.”
Tôi sững lại:
— “Đang tang mẹ… anh hỏi chuyện đó để làm gì?”
Hùng nhếch môi:
— “Vì mẹ em để lại mấy cái đó cho chúng ta. Vợ chồng thì tài sản là chung. Anh có quyền.”
Cổ họng tôi nghẹn lại.
Tôi chưa kịp đáp thì anh ta móc từ túi quần ra tờ đăng ký kết hôn, giơ lên:
— “Đây, giấy này ghi rõ quan hệ vợ chồng hợp pháp. Luật Hôn nhân – Gia đình nói rồi: tài sản hình thành trong thời kỳ hôn nhân hoặc được thừa kế chung thì anh vẫn được chia một phần.”
Rồi anh ta phun ra câu mà đến tận hôm nay tôi vẫn còn rợn người:
— “Nghe nói mẹ em có hơn 20 tỷ tài sản cả đất lẫn tiền. Anh không ngu gì mà để một mình em giữ.”
Tôi tát anh.
Nhưng anh không tức, chỉ cười nhạt:
— “Đến lúc mở di chúc, anh sẽ lấy phần anh đáng được lấy.”
Tôi run lẩy bẩy, vừa đau vừa tủi nhục.
2. Căn phòng khóa kín của mẹ
Mẹ tôi sống cùng tôi từ khi bố mất. Căn phòng của mẹ luôn khóa.
Ngày hôm sau, tôi vào dọn phòng, mở tủ thì thấy một phong bì màu vàng có ghi:
“Dành cho con – mở sau khi mẹ mất. Mang theo đến buổi công bố di chúc.”
Tôi run run cầm lên nhưng không dám mở vội.
Tôi chỉ biết mẹ lúc cuối đời rất hay nhìn tôi rồi thở dài, như muốn nói điều gì nhưng lại thôi.
3. Buổi công bố di chúc khiến cả nhà đứng hình
Ba hôm sau, tại văn phòng công chứng huyện, họ hàng bên ngoại có mặt đủ. Hùng thì hớn hở như sắp trúng số.
Anh ta ngồi sát cạnh luật sư, nét mặt tự tin:
— “Anh chỉ cần biết tôi được bao nhiêu phần trăm thôi.”
Tôi xấu hổ lẫn đau đớn.
Luật sư mở đầu buổi họp:
— “Theo yêu cầu của bà Đỗ Thị Lài—mẹ chị An—bản di chúc này chỉ được mở khi tất cả người thừa kế có mặt. Tôi sẽ đọc từng điều khoản một.”
Cả phòng im phăng phắc.
Ông luật sư mở tập hồ sơ dày cộp:
— “Tài sản của bà Lài gồm:
3 mảnh đất tổng trị giá khoảng 18 tỷ,
Tiền tiết kiệm 2,4 tỷ,
Cùng một số tài sản nhỏ khác.”
Hùng nhếch môi, ngả người vào ghế.
Luật sư tiếp:
— “Tài sản này được bà Lài lập di chúc để lại riêng cho con gái là chị An.”
“Ngoài ra, bà Lài để lại một căn nhà nhỏ ở ngoại thành cho hai người cháu họ phụng dưỡng bà lúc bệnh.”
Họ hàng gật gù.
Nhưng Hùng bật người dậy:
— “Khoan! Tôi là chồng hợp pháp. Theo luật tôi được chia tài sản chung! Con gái bà ấy lấy nhà thì chồng nó cũng có phần!”
Luật sư nhìn Hùng một hồi rất lâu, rồi hỏi:
— “Anh Hùng, anh đã xem kỹ Điều 6 trong di chúc chưa?”
— “Tôi cần gì xem! Tôi có giấy kết hôn đây!” — anh ta vung tờ giấy lên.
Luật sư mở tiếp phần ghi chú:
— “Bà Lài để lại lời nhắn rằng:
‘Tôi KHẲNG ĐỊNH tài sản này được hình thành trước khi con gái tôi kết hôn. Toàn bộ tài sản đều đứng tên tôi, không liên quan đến bất kỳ ai khác.’”
Lời khẳng định này khiến Hùng khựng lại.
Nhưng anh ta vẫn cãi:
— “Nhưng cô ấy là vợ tôi, tài sản vợ có thì chồng có quyền!”
Luật sư bình thản:
— “Không. Theo luật: tài sản riêng được xác lập trước hôn nhân hoặc được cho – tặng – thừa kế riêng thì chỉ thuộc về người được thừa kế. Chồng không có quyền tranh.”
Hùng tái mặt nhưng vẫn nói gằn:
— “Vậy… vậy ít nhất tôi cũng có quyền ở trong căn nhà đó!”
Luật sư tiếp tục:
— “Xin lỗi anh. Di chúc còn một điều nữa… liên quan đến chính anh.”
Cả phòng nín thở.
4. Twist thứ nhất – Bức thư của mẹ
Luật sư đặt trước mặt tôi chiếc phong bì vàng giống hệt phong bì tôi tìm thấy.
Ông mời tôi mở.
Tôi run run xé phong bì.
Bên trong là một bức thư viết tay của mẹ:
“Con gái của mẹ,
Nếu con đọc được thư này, nghĩa là mẹ đã không còn ở cạnh con nữa.
Mẹ muốn nói với con một sự thật…
Mẹ biết con khổ trong cuộc hôn nhân này.”
Tôi chết lặng.
Luật sư đọc tiếp bằng giọng trầm buồn:
“Mẹ thấy hết. Thấy con nhịn, thấy con khóc lén, thấy con bị đối xử bạc.
Con từng nói: ‘Mẹ ơi, con sợ ly hôn, con sợ tay trắng.’
Từ ngày đó, mẹ dồn hết những gì có được, gom góp cả nửa đời để cho con điều mà mẹ không có khi ly hôn bố con ngày xưa: một con đường thoát thân.”
Tôi ôm mặt bật khóc.
Luật sư tiếp:
“Tài sản này dành cho con, và CHỈ CHO CON.
Mẹ không cho bất kỳ người đàn ông nào quyền kiếm lợi từ nỗi đau của con.”
Cả phòng im lặng.
Hùng đập tay xuống bàn:
— “Bà ấy cố tình loại tôi ra! Không có giá trị! Tôi là chồng hợp pháp!”
Luật sư điềm tĩnh:
— “Chưa hết. Có một tài liệu nữa.”
Ông lấy ra một tập hồ sơ mỏng, đưa lên trước mọi người.
— “Đây là đơn ly thân mà chị An nộp cách đây 8 tháng.”
Tôi giật mình.
Đó là hồ sơ tôi soạn nhưng chưa dám nộp.
Tôi từng giấu mẹ vì sợ bà buồn…
Luật sư nói:
— “Mẹ chị đã tự mình đến văn phòng tôi 6 tháng trước để nộp giúp đơn, kèm theo lời nhắn:
‘Nếu con gái tôi không đủ mạnh mẽ rời bỏ, hãy đưa đơn này cho tòa khi tôi mất.’”
Tôi nghẹn người.
Hùng gầm lên:
— “Bà ấy không có quyền!”
Luật sư nhẹ nhàng:
— “Tài sản này là của bà ấy. Cuộc hôn nhân của anh là chuyện giữa anh và chị An.
Còn chuyện tài sản của mẹ vợ – anh không có quyền.”
Mọi người nhìn Hùng với ánh mắt lạnh lùng.
Hùng đứng bật dậy, mặt tím lại:
— “Tôi không ký ly hôn! Tôi sẽ kiện!”
Luật sư mỉm cười:
— “Anh kiện cũng không thay đổi được sự thật rằng:
Anh không có một đồng nào trong 20 tỷ đó.”
5. Twist thứ hai – Sự thật về tờ đăng ký kết hôn
Khi tưởng mọi chuyện đã rõ ràng, luật sư bất ngờ nói:
— “À, còn điều này… Cho anh Hùng được biết.”
Ông lấy tờ đăng ký kết hôn Hùng đem theo, lật mặt sau:
— “Anh có biết tại sao mẹ chị An khăng khăng đòi xem bản gốc không?”
Hùng nhíu mày:
— “Liên quan gì?”
Luật sư chỉ vào con dấu:
— “Đây là mẫu dấu cũ, không phải mẫu dấu của năm chị An đăng ký kết hôn.
Một cán bộ cũ đã xác nhận: bản này là bản photo cũ được in lại, không phải bản gốc của cơ quan nhà nước.”
Hùng tái mét:
— “Ý ông là…?”
— “Tờ giấy anh đang giữ không có giá trị pháp lý.”
Cả họ hàng ồ lên.
Tôi bàng hoàng.
Tôi từng để Hùng giữ giấy kết hôn vì nghĩ: “Vợ chồng thì giữ ai mà chẳng được.”
Anh ta đã làm gì với nó? Tại sao?
Luật sư nói tiếp:
— “Theo hồ sơ cơ quan hộ tịch, bản gốc đang được lưu trữ. Và họ xác nhận chị An đã đến làm đơn xin cấp bản sao… nhưng chưa lấy.”
Tôi nhớ ra: đó là lần tôi định nộp đơn ly hôn, nhưng rồi do mẹ bệnh nặng nên tôi chưa kịp.
Nghĩa là…
tất cả những năm qua, tôi bị Hùng dọa nạt bằng một tờ giấy… không có giá trị.
Tôi run bần bật.
Mẹ tôi đã biết — từ rất lâu.
6. Kết thúc – Con đường mẹ để lại
Hùng rời khỏi phòng họp với khuôn mặt trắng bệch.
Anh ta không nói thêm một câu nào.
Luật sư đặt tay lên vai tôi:
— “Mẹ chị chuẩn bị kỹ lắm – vừa bảo vệ tài sản, vừa bảo vệ con đường rời khỏi cuộc hôn nhân này.
Chị không tay trắng.
Chị không phải sợ nữa.”
Tối đó, khi về nhà, tôi mở lại lá thư của mẹ.
Dòng cuối khiến tôi khóc đến kiệt sức:
“Con đừng ở lại vì sợ nghèo.
Mẹ đã nghèo cả đời để con không phải như vậy.
Hãy sống cuộc đời con xứng đáng có.”
Tôi đặt bức thư lên bàn thờ mẹ.
Thắp một nén hương.
Và lần đầu tiên trong đời, tôi nói với mẹ bằng giọng bình tĩnh, mạnh mẽ:
— “Mẹ ơi, con sẽ đi.
Con sẽ sống một cuộc đời đúng như mẹ mong muốn.”
Bên ngoài, gió thổi qua hiên nhà, nhẹ như một cái vuốt ve.
Tôi biết…
mẹ đang mỉm cười.
