Tôi về ở cùng vợ chồng con trai sau khi nghỉ hưu. Ở tuổi này, điều tôi sợ nhất là cô đơn, nên được sống cùng con cháu tôi thấy cũng là một may mắn. Mỗi ngày, tôi cố gắng dọn dẹp nhà cửa, nấu cơm canh cho chúng nó để đỡ đần phần nào chuyện gia đình.

Hôm ấy, thằng bé cháu nội quấy suốt từ trưa. Tôi bế nó đi đi lại lại trong nhà đến mỏi rã rời. Khi cháu ngủ, tôi tranh thủ xuống bếp kho nồi thịt mà con dâu thích—loại thịt rim nước dừa mà nó thường khen “ăn như ngoài quán”.

Tôi hạ nhỏ lửa, định lên tầng gấp mớ quần áo. Ai ngờ vừa đặt lưng xuống giường nghỉ một chút, mắt đã díp lại từ lúc nào.

Đến khi mùi khét ập vào mũi, tôi choàng dậy, tim đập thình thịch.

Nồi thịt cháy đen, khói bốc lên nghi ngút, mùi khét nồng nặc. Tôi loạng choạng mở cửa sổ, bật quạt, cố dọn dẹp thật nhanh. Tay tôi run đến nỗi chiếc muôi rơi lạch cạch xuống nền nhà.

Ngay lúc đó, cửa mở.

Con dâu tôi bước vào.

Nó nhìn nồi thịt cháy, nhìn nhà cửa còn lảng bảng khói, mặt tối sầm lại như có cơn giông kéo đến.

– Trời đất ơi! Mẹ làm cái gì thế này?

Tôi lắp bắp:
– Mẹ… mẹ ngủ quên… mẹ xin lỗi. Để mẹ làm lại món khác…

Nhưng nó không để tôi nói hết câu.

– Ngày nào con cũng đi làm như đi đánh trận, về muốn có bữa cơm tử tế. Vậy mà mẹ ở nhà cả ngày, chỉ có mỗi việc nấu nướng mà cũng không xong?

Tôi cúi mặt, tim nhói lên.
Tôi đã cố gắng từng chút một. Nhưng trong mắt nó, tôi chỉ là người làm hỏng việc.

Con dâu quay sang chồng nó—con trai tôi:

– Anh xem mẹ anh làm đấy! Nhà bốc mùi khét thế này mà bảo sống sao nổi?

Con trai tôi mệt mỏi:
– Thôi, chuyện nhỏ thôi mà…

– Nhỏ?
Nó gần như hét lên.
– Một người lớn mà không trông nổi nồi thịt, vậy còn làm được gì?

Rồi nó quay sang tôi, giọng lạnh đến mức khiến tôi rùng mình:

– Mẹ khỏi ăn bữa nay. Muốn làm sai thì phải chịu trách nhiệm. Cả nhà nhịn chứ mẹ không được phép sai như thế.

Tôi đứng chết lặng.
Tôi đã nghe nhiều lời cay nghiệt trong đời, nhưng chưa câu nào cắt vào lòng tôi sâu đến thế.

Chưa dừng lại, nó nói thêm:

– Từ mai mẹ đừng nấu nữa. Mẹ ra khỏi nhà đi. Ở đây chỉ thêm phiền phức.

Tôi ngẩng lên, không tin vào tai mình.

– Con… con nói gì cơ?

– Mẹ đi đi. Con không muốn sống chung nữa.

Cánh cửa phòng nó đóng sầm lại, như một nhát dao chém phăng sợi dây gắn kết mong manh giữa tôi và gia đình này.

Thằng con trai đứng im.
Im lâu đến mức tôi không nghe nổi.

Cuối cùng, nó thở dài:

– Mẹ… con xin lỗi. Nhưng vợ con nóng tính. Con nghĩ… thời gian này mẹ về quê ít bữa cũng tốt…

Tôi nhìn nó—đứa con mà tôi đã bồng bế, nuôi nấng bằng tất cả những gì tốt đẹp nhất của đời mình.

Giờ đây nó đứng giữa mẹ và vợ, và nó đã chọn im lặng.

Sự im lặng đó còn đau hơn bất kỳ câu nói nào.

Tôi thu đồ trong im lặng. Chiếc túi vải cũ đựng vài bộ đồ và lọ dầu gió. Mỗi bước chân của tôi như giẫm lên chính lòng mình.

Khi tôi kéo vali ra cửa, con trai chỉ đứng đó, tránh ánh mắt của tôi. Con dâu thì không ló mặt ra.

Tôi ra khỏi nhà, không ai tiễn.
Không ai nói một lời.
Cánh cửa phía sau lưng tôi đóng lại, nghe rõ mồn một trong buổi chiều lặng gió.

Tôi về quê, sống trong căn nhà nhỏ của chính mình, nơi tôi từng rời đi vì muốn “gần con cháu cho vui”. Những buổi tối ở quê lạnh hơn thành phố nhiều, nhưng lại dễ thở hơn.

Ba ngày sau, có người gõ cửa.

Là con trai tôi. Mặt nó hốc hác, mắt đỏ ngầu.

Nó lao vào ôm tôi, nghẹn ngào:

– Mẹ… con xin lỗi. Con không đáng để mẹ phải chịu như vậy. Hôm đó con sợ… con yếu đuối… con không dám cãi vợ… nhưng ba ngày nay con ân hận đến không ngủ nổi.

Tôi đặt tay lên lưng nó.
Tôi không trách nó, nhưng nỗi đau thì vẫn còn đó.

Rồi nó nói:

– Con với vợ… tụi con cãi nhau lớn. Con nói không thể sống với người không tôn trọng mẹ. Vợ con bỏ về nhà ngoại rồi… mẹ, con muốn đón mẹ lên lại. Nhưng… mẹ có muốn không?

Tôi nhìn ra ngoài sân—nắng chiều vàng óng, rơi trên những luống rau tôi trồng.

Tôi chậm rãi đáp:

– Con à… mẹ không giận. Nhưng mẹ sẽ ở đây một thời gian. Con cứ lo cuộc sống của con. Mẹ không muốn làm gánh nặng cho ai nữa.

Con trai cúi đầu, nước mắt rơi trên đôi tay tôi:

– Mẹ không phải gánh nặng. Con mới là thằng bất hiếu.

Tôi vuốt tóc nó, lòng nhẹ dần:

– Khi nào con thực sự sẵn sàng có một mái nhà bình yên, mẹ sẽ lên. Còn nếu không… mẹ ở đây vẫn ổn.

Cuộc đời đôi khi không tàn nhẫn vì người xấu, mà tàn nhẫn vì những người ta thương nhất lại không đủ dũng khí để bảo vệ mình.

Nhưng tôi học được một điều:

Không ai có quyền đuổi mình khỏi nơi gọi là “nhà” – trừ khi mình tự chọn ra đi để giữ lòng tự trọng cuối cùng.